Sigorta Sözlüğü

Acente

Sigorta şirketiyle yapılan acentelik anlaşması dahilinde sigorta poliçesi satan ve bunun karşılığında komisyon alan gerçek ya da tüzel kişidir. Türk Ticaret kanununun 116. maddesine göre ticari temsilci, ticari vekil, satış memuru veya hizmetli gibi bağlı bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari bir işletmeyi ilgilendiren akitlerde aracılık etmeyi veya bunları o işletme adına yapmayı meslek edinen kimseye “acente” denir.

Dünya Sağlık Örgütü Tarafından Tanımlanan Acil Durumlar
Şuur kaybına neden olan her türlü durum, miyokard enfarktüs, aritmi, hipertansiyon krizler, zehirlenmeler, trafik kazası, ani felçler, migren ve/veya kusma, şuur kaybıyla beraber olan baş ağrıları, astım krizi, akut solunum problemleri, 39 derece üstündeki yüksek ateş, ciddi alerji, anaflaktik tablolar, akut batın, yüksekten düşme, ciddi iş kazaları, uzuv kopması, menenjit, ensefalit, beyin apsesi, elektrik çarpması, ciddi göz yaralanmaları, kurşunlanma, bıçaklanma, kavga, terör, sabotaj v.b, akut psikotik tablolar, suda boğulma, donma, soğuk çarpması, ısı çarpması, ciddi yanıklar, yeni doğan komaları, diyabetik ve üremik kanama, genel durum bozukluğunun eşlik ettiği diyaliz hastalığı, akut masif kanamalar, omurga ve alt extremite kırıkları, tecavüz.

Aktüer

Sigorta matematikçisidir. Hangi risk için hangi şartlarda ne kadar sigorta primi ödenmesi gerektiğini hesaplayarak standardize eder. Sigorta primi, yatırımlar, karşılıklar gibi sigortacılıkla ilgili teknik ve finansal konularda, olasılık hesapları ve istatistik alanında uzman olan profesyonel kişidir. Hayat Sigortaları’nda, nüfus yapısı yaşama ve ölüm ihtimalleri ile faiz ve ıskonto oranları, aktüerin hesaplamalarında dikkate aldığı en önemli faktörlerdir. Eski Roma'da sayan kişi anlamına gelirdi. Ülkemizde her sigorta şirketi mutlaka en az bir aktüer bulundurmak zorundadır.

Aktüer Sigorta risk analizi konusunda, prim katsayılarının hesaplanması, risk rezervleri ve sigorta şirketlerinin yükümlülüklerini karşılama yeterliliği konusunda uzmanlığı olan, sigorta matematiği eğitimi almış ve bu konuda yeterliliği Hazine tarafından tescil edilmiş kişilerdir. Bütün bu konularla ilgili alana da aktüerya denir.

Aktüeryal Matematik Karşılık

Sigortacı, portföyündeki uzun süreli poliçeler için süre sonundaki taahhütlerini karşılamak üzere sigortanın başlangıcından itibaren bazı matematiksel yöntemlerle belirlenen bir fon ayırır. Bu fona aktüeryal matematik karşılık denir. Birikimli hayat sigortalarında sigortacı tarafından garanti edilen birikim tutarıdır.

Ambulans

Tıbbi taşıma için özel olarak tasarlanmış ve acil durumlara ilişkin tıbbi eğitim almış özel personel tarafından kullanılan, tıbben o vakada kullanılması gerekli olduğu tarafımızdan da onaylanan kara, hava veya deniz aracı.

Ana Teminat

Poliçede verilmesi zorunlu olunan teminata denir, poliçede birden fazla teminat ana teminat olabilir.

Anlaşmalı Sağlık Kurumları

Sigorta Sözleşmesinin şartlarına uygun olarak Sigortalının Teminat Kapsamında ve limit dahilindeki tedavi giderlerini doğrudan Sigortacıdan almayı kabul eden sağlık kurumları, eczane ve özel doktor muayenehaneleridir. Kamuya ait resmi sağlık kurumları da, Anlaşmalı Sağlık Kurumları kapsamında kabul edilir. Ancak kamuya ait sağlık kurumlarına doğrudan ödeme yapılmaz.

Anlaşmasız Sağlık Kurumları

Anlaşmalı Kurum listesi kapsamında olmayan ve Sigortalının Teminat Kapsamındaki tedavi giderlerinin doğrudan Sigortacıdan alınmasıyla ilgili özel bir sözleşmesi bulunmayan sağlık kurumları, eczane ve özel doktor muayenehaneleridir.

Araç Çarpması

Karayollarında hareket eden araçların sigorta konusu kıymetlere çarpması neticesi doğrudan doğruya meydana gelecek ziya ve hasarları temin eder.

Araçta Taşınan Yük

Tam kasko Sigortası olan motorlu nakil araçlarında, taşınacak araç sahibine ait yüklerin kasko risklerine karşı teminat altına alınmasıdır.

Aşkın Sigorta:

Sigorta değerinin üstünde bir bedelle yapılan sigortaya “aşkın sigorta” denir. Yasal olarak sigorta bedeli sigorta değerini aşamaz; aksi takdirde, sigorta bedelinin değeri aşan miktarı hakkında sigorta sözleşmesi geçersizdir.

Ayakta Tedavi Teminatı

Yatarak Tedavi Teminatı dahilinde değerlendirilenlerin dışındaki doktor, ilaç, görüntüleme işlemleri, laboratuvar işlemleri ile fizik tedavi hizmetlerini kapsayan teminattır.

Azami İyi Niyet Prensibi

Azami iyi niyet; sorulmuş olsa da olmasa da, Sigortalının, geçmiş ve mevcut hastalıkları ve sağlık durumu ile ilgili tüm bilgileri tam ve eksiksiz olarak ve gönüllü bir şekilde Sigorta Şirketine bildirmesidir.

Başvuru Formu

Sigorta adaylarına ait bilgileri ve istenen teminatları içeren, sigorta ettiren tarafından imzalanması gereken sigortaya başvuru belgesidir. Bu form, sigortacı için bir teklif niteliğindedir. Yani bu formun doldurulması, sözleşmenin başladığını göstermez, sigortalı adayının talebini gösterir.

Bekleme Süresi

Sigortalının sağlık giderinin ilgili teminat kapsamında değerlendirilmesi için, sigorta başlangıç tarihinden itibaren geçmesi gereken süre.

Beyan

Sigorta başvurusu sırasında Sigortalının Sigortacıya ilettiği bilgilerdir. Sigortalının başvuru aşamasında, mevcut sağlık durumu ve sağlık geçmişi ile ilgili bilgileri tam ve doğru olarak vermiş olması gereklidir.

Broker

Esas olarak sigorta teminatı satın almak isteyen kişinin danışmanı ve temsilcisi olan özel ve bağımsız profesyonel sigorta aracısıdır.

Broker’ler sigortalıyı temsil ederek sigorta veya reasürans şirketinin seçiminde tamamen tarafsız ve bağımsız davranmak durumundadır.

Cam kırılması sigortası

Pencere ve kapılardaki cam ve aynaların kırılmasını teminat altına alan sigorta türüdür.

Coğrafi Sınır

Sigorta poliçesinin yürürlükte olduğu coğrafi bölge, ülkedir.

Daini Mürtehin Şerhi

Rizikonun gerçekleşmesi halinde ödenecek olan tazminat tutarından birinci derecede alacaklı olan gerçek veya tüzel kişidir. Bunun için daini mürtehin sıfatının poliçe üzerinde belirtilmesi gereklidir. Genellikle kredi ile satın alınan araç ve ev için daini mürtehin olarak, kredi veren banka, finansal kiralama şirketi vb finans kuruluşları görülür.

Deprem ve Yanardağ Püskürmesi

Deprem yeraltındaki boşlukların çökmesi, volkanik indifa ve özellikle toprağın içerisindeki ani enerji boşalması nedenleriyle, yer kabuğunun doğal olarak şekil değişikliğine uğramasıdır. Deprem ve yanardağ püskürmesinin, doğrudan veya dolaylı neden olacağı yangın ve infilak sonucu meydana gelen dahil bütün zararların temin edilmesidir.

Eksik Sigorta (Under Insurance)

Sigorta bedelinin, sigorta değerinden küçük olmasına, eksik sigorta denir. Poliçede yazılı sigorta bedelinin, sigortaya konu olan malın gerçek ve makul değerinin altında olması durumudur. Eksik sigorta durumunda, örneğin, tam zıya halinde, sigorta şirketinin ödeyeceği en fazla miktar, poliçede beyan edilmiş sigorta bedeli kadar olacaktır. Kısmi hasarlarda da aynı durum söz konusudur ve sigorta şirketinin ödeyeceği en fazla hasar miktarı, eksik sigorta bedelinin, olması gereken sigorta bedeline oranı kadardır.

Ferdi kaza sigortası

Bir kaza sonucu ortaya çıkan ölüm ve yaralanma hallerinde sigortalı yada yakınlarının tazmin edilmesini amaçlayan sigorta türüdür.

Fiyat

Sigorta teminatına karşılık olarak ödenecek primin hesaplanmasında esas alınan ve oran olarak ifade edilen bir terimdir. Fiyatın sigorta bedeline veya teminata uygulanmasıyla prim miktarı bulunmaktadır.

Genel Şartlar

TTK’ nun 1266. Maddesi uyarınca, devletin yetkili kurumları (T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı) tarafından her sigorta branşı için hazırlanmış olan ve sigorta şirketlerinin bunun aksine hareket edemeyecekleri koşullardır. Genel şart hükümleri Yasaların emredici hükümlerine aykırı olamaz. Genel şartların değişmesi halinde değişiklikler, yeni genel şartların eklenmesi suretiyle yapılacak yeni sözleşmelere uygulanır. Poliçe üzerinde açıkça ifade edilmiş, teminatın kapsamı, istisna edilen haller, hasar prosedürü, sigortalının görev ve yükümlülükleri, anlaşmazlık halinde uygulanabilecek hükümler, prim ödemesi, rücu durumu gibi sigorta sözleşmesinin esaslarını içeren koşullardır.

Halefiyet ve hakların devri prensibi

Sigortanın genel prensiplerinden olup, sigortacının, sigorta konusunun uğradığı zarardan ötürü sigortalıya ödemede bulunmasını takiben, yaptığı ödeme oranında sigortalının yerine geçmesini ve onun bütün haklarını devralmasını öngörür.

Hasar

Poliçe ile garanti altına alınan risk ya da risklerden herhangi birinin gerçekleşmesi durumuna denir. Üzerinde menfaat kurulabilecek herhangi bir şey veya hakkın, tazminat talebine esas teşkil eden bir olay sonucunda uğramış olduğu değer kaybıdır. Ancak, bu değer kaybı, sigorta poliçesi şartları dahilinde bir tehlikeden meydana gelmiş olsa dahi, sigorta şirketinin karşılamakla yükümlü olduğu miktar olarak düşünülmemelidir. Diğer bir deyişle, tazminat miktarı ile hasar miktarı bir çok durumda farklı olabilmektedir.

Hasarı Önleme

Meydana gelmesi muhtemel hasarın nedenlerini araştırarak, bu nedenleri ortadan kaldırmak üzere sigortalıya tavsiyelerde bulunmamak, bilgi ve donanım sağlamak ve sigorta poliçesine, tedbir öngören bazı şartlar ilave etmek gibi sigortacı tarafından alınan tedbirlerin tümü, hasarı önleme faaliyetleridir. Ayrıca, hasar sonuçlarını en aza indirme çabaları da, bu tür faaliyetlerin kapsamında düşünülmelidir.

Hasar / Prim Oranı

Ödenmiş ve muallak hasarlar toplamının kazanılmış prime olan oranıdır. Genel anlamıyla, belli bir hesap yılı itibarıyla hasarların prim gelirine yüzde olarak ifade edilmiş oranını göstermektedir. Hasar prim oranının hesabı şu şekilde yapılmaktadır:
(Ödenen Hasar + Muallak Hasar + Cari Yıl Prim Rezervi) / (Prim + Geçen Yıldan Devreden Muallak Hasar + Geçen Yıldan Devreden Prim Rezervi)

Hayat Sigortası

Sigortalıyı yaşam kaybı, sakatlık veya kritik hastalıklar gibi büyük risklere karşı güvence altına alan, birikim priminin alındığı durumlarda primleri yatırıma yönlendirerek, sigorta süresi sonunda toplu para ya da yıllık gelir hakkı tanıyan sigorta türüdür.

Hükmi Tam Ziya

Sigorta teminatı kapsamındaki tehlikelerden birinin gerçekleşmesi sonucu, hasarı önlemek için yapılacak masrafın, kurtarılacak değeri aşması veya sigorta konusu olan şeyin tahmini tamir masrafının, ekonomik maliyet sınırını geçmesi hallerinde hükmi tam ziya durumu söz konusu olmaktadır. Genellikle nakliyat sigortalarında söz konusudur.

İbraname

Bir hasar anında sigortacının sigorta sözleşmesinden doğan borcunu yerine getirdikten sonra sigortalıdan aldığı ve sigortalıya başka bir borcunun olmadığını gösteren belgedir.

İhtarname

Sigorta sözleşmesinde belirtilen vadelerde ödenmeyen primlerin, poliçenin iptaline yol açmaması ve prim borçlarının ödemesi için sigortalıya gönderilen uyarı mektubudur.

İptal

Bir yıl veya daha kısa süreli yaşam, sağlık ve kaza sigortalarında; sigorta ettiren, sözleşmede belirtilen vadelerde prim borcunu ödemediği takdirde, poliçe temerrüde düşer. Temerrüt tarihini izleyen 15 günün sonunda prim borcu ödenmezse, poliçenin teminatları durdurulur. Durdurulma tarihinden itibaren geçen 15 gün içinde de borç ödenmezse, ihtara gerek kalmaksızın poliçe iptal edilir.

İstisnalar

Poliçenin genel veya özel şartlarında belirtilen ve bütün sigortalılar için poliçe kapsamı dışında kalan durumlar.

Kapsam

Sigortacının her bir Teminat için belirlediği ve karşılamayı taahhüt ettiği sağlık harcamalarının türüdür.

Kaza

Ani, beklenmeyen, istenmeyen, önceden engellenemeyen veya planlanamayan olaylar ve bu olaylardan kaynaklanan hastalık veya yaralanmalardır.

Kazanılmış Haklar

Sigortalının poliçe yenilemelerini mevcut poliçenin bitiş tarihinden 30 gün öncesi ile 30 gün sonrası arasında yapması durumunda, geçerliliği devam edecek olan haklardır.

Kısmi Hasar

Sigorta konusu olan şeyin, ekonomik değerini tamamen kaybetmeyecek derecede hasarlanması durumudur. Ancak, bir hasarın "kısmi" olup olmadığını belirleyen bir ekonomik sınır söz konusudur ve bu sınır sigortacı açısından çok önemlidir. Sigorta konusu olan şeyin kısmen hasarlanması durumunda dahi, tamir ve diğer masraflar toplamının sigorta bedeline göre yüksek bir oran tutması, diğer bir deyişle tamirin ekonomik olmaması halinde hükmi tam zıya çözümüne gidilebilir. Buna göre, bir hasarın kısmi nitelikte olup olmadığını belirleyen faktör, tamir bedelinin sigorta şirketi açısından ekonomik olmasıdır. Bazı hallerde sigorta sözleşmesinde, bu konuda açık hükümlere yer verilebilmektedir.

Kloz

Poliçenin bir bölümü veya poliçeye ekli, özel şarttır ve taraflar arasındaki sözleşmenin gerçek sınırlarını belirlemek amacıyla kullanılmaktadır.

Komisyon

Sigorta şirketlerinin, prim üretimi başta olmak üzere sigortacılık ile ilgili faaliyetlerinde şirket adına iş yapan sigorta aracılarına ödediği belli orandaki para miktarıdır. Bu oran, sigorta aracısının düzenlediği veya düzenlenmesine aracılık ettiği poliçe toplam priminin belli bir yüzdesidir. Her bir sigorta branşı için ayrı olmak üzere farklı kademelerdeki sigorta aracılarına değişik yüzdelerde komisyonlar ödenmektedir.

Maddi Zararlar

Sigortalının üçüncü şahıslara vermiş olduğu maddi zararların sorumluluğunu teminat altına alır.

Maluliyet

Sakatlık.

Muafiyet

Tazminatın ödenmesi sırasında, söz konusu hasarın sigortalının üzerinde kalan bölümüdür. Sigortacının sorumluluğu, sigortalı tarafından karşılanması öngörülen miktar aşıldıktan sonra başlamaktadır. Hasar halinde sigortalıya belli bir meblağın ödenmemesi anlamına gelen bu uygulamada, primler de muafiyetsiz sigortaya oranla daha düşük belirlenir. Belirlenen muafiyet rakamına kadar olan hasarların ödenmediği, yalnız geçen meblağın ödendiği muafiyete tenzili muafiyet; belirlenen muafiyet rakamına kadar olan hasarların ödenmediği, geçen hasarların ise kesintisiz ödendiği muafiyet türüne ise entegral muafiyet denir.

Mücbir Sebep

İnsan iradesi, gücü ve müdahalesiyle önüne geçilemeyen, deprem, yıldırım, kasırga gibi doğal afetler mücbir sebep olarak adlandırılmaktadır ve Sorumluluk Hukuku ve Sorumluluk Sigortaları açısından önem taşımaktadır. Bu tip doğa olayları, sonuçları itibarıyla herhangi bir kişi için sorumluluk doğurabilecek nitelikte değildir.

Ödenen Hasar

Sigorta şirketi tarafından kabul edilmiş hasar talebine ilişkin olarak, sigorta şirketi tarafından yapılan hasar ödemesini ifade etmektedir. Ödenen hasar, hasarın tamamen tasfiye edildiği anlamına gelmemektedir. Aynı hasar ile ilgili olarak, sigorta şirketi tarafından muallak hasar karşılığı da ayrılabilmektedir. Bunun yanı sıra, bu terim belli bir dönem itibariyle tasfiyesi yapılmış hasarları ifade etmek için de kullanılmaktadır.

Özel şartlar

Özel şartlar, sigortacı ve sigortalının üzerinde anlaştığı ve sigortalının çıkarları dikkate alınarak genel şartlara eklenen koşullardır. Özel şartların, TTK’nın emredici hükümlerine ve sigortalının aleyhine olmaması gerekmektedir. Özel şartlardaki amaç, sigortalının veya sigorta edilen menfaatin durumuna ve risklere göre ihtiyaçlara cevap verebilmektir.

Ödeyen

Poliçeden doğan prim borcunu ödemekle yükümlü olan kişi ya da kişilerdir. Bu kişilik genelde sigorta ettiren ile aynı kişi(ler)dir.

Prim

Herhangi bir riske ilişkin olarak, sigortacının vermiş olduğu teminata karşılık olmak üzere, sigortalı veya sigorta ettiren tarafından para olarak ödenen bedeldir. Sigorta sözleşmesinin en önemli unsurlarından birisidir ve sözleşmenin diğer bütün şartları yerine getirilmiş olsa dahi, primin ödenmemesi, birçok durumda sigorta sözleşmesinin yürürlüğe girmesini engelleyen bir durumdur.

Poliçe

Genellikle yazılı sigorta sözleşmesi anlamında kullanılmaktadır. Sigortacı ile sigortalı arasındaki sigorta sözleşmesinin yazılı, yasal delilidir. Sigortacı ile teklif sahibinin teminat şartları ve sigorta primi üzerinde anlaşmalarından sonra, sigortacı tarafından düzenlenmektedir. Sigorta poliçesi, her iki tarafın hak ve borçlarını gösteren, sigorta bedeli, sigorta primi, primin ödenme zamanı ve yeri, sigorta konusu, risk yeri ve teminatın süresinin belirtildiği, sigortacı tarafından imzalanarak sigorta ettirene verilen, sigorta sözleşmesini temsil eden bir belgedir. Poliçelerde, sigorta branşının özelliklerine göre, sigorta şirketi ile sigorta ettirenin mutabık kaldıkları, örneğin tarafların borç ve yükümlülükleri, hasar durumunda izlenecek prosedür gibi bilgiler de bulunmaktadır.

Poliçe Başlangıç / Bitiş Tarihi

Sigorta süresinin başlangıç ve bitiş tarihlerini gösterir.

Poliçe Devri

Poliçe üstündeki yasal hakların devridir. Sigorta konusu üzerindeki sigorta edilebilir menfaatin sona ermesi, poliçenin geçerliliği üzerinde, branşlara göre değişik etkilerde bulunmaktadır. Örneğin Yangın Sigortaları’nda, sigortalı malın satış veya miras yoluyla başka bir kişiye geçmesi durumunda, poliçenin devamı yönünde sigortacının rızası olmadığı takdirde, poliçe, hükmünü yitirmektedir. Ancak, Nakliyat Yük Sigortaları’nda, sigorta konusu olan ticari mal üzerindeki menfaatin sahibi değişse dahi, poliçe, hükmünü devam ettirmektedir. Bu durumda, Nakliyat Poliçesi Kıymetli bir evrak niteliğinde devredilmekte ve herhangi bir hasar halinde ödeme, poliçenin adına düzenlendiği kişiye değil, yük üzerinde menfaat sahibi olan kişiye yapılmaktadır.

Reasürans

Bir sigorta şirketinin poliçe sattığı sigortalılardan satın aldığı risklerin bir kısmını veya tamamını başka bir şirkete devretmesidir.

Risk

Zararın veya hasarın ortaya çıkmasının muhtemel olduğu durumdur.Sigorta terminolojisinde birçok anlamda kullanılmaktadır. Belirsizlik, zarara neden olan olayların meydana gelme ihtimali, sigorta edilen şey gibi anlamlarda da kullanılmakla birlikte asıl anlamı, sigorta teminatı altına alınmış olan sigortalı şeyin karşı karşıya bulunduğu tehlikelerdir.

Sigortacı; riski, sigortalının bildirimine dayanarak bu riske tekabül eden bir ücret karşılığında temin eder. Şartların değişmesi sigortalıya, sigortacının isteyeceği ek ücreti ödeme zorunluluğu yükler ve bu ücret ödenmediği takdirde ise sigortacıya sözleşmeyi bozma hakkını verir.

Risk Primi

Eldeki istatistiklere dayanılarak hesaplanmış muhtemel hasar miktarı ve hasar masraflarını karşılamak üzere hesaplanmış net prim miktarıdır. Tehlike primi olarak da adlandırılabilir. Prim miktarı, ilgili branşa bağlı olarak yıllık hesaplanabildiği gibi tehlikenin var olduğu düşünülen dönem itibariyle de belirlenebilir. Sadece tehlikenin maliyeti esas alındığı için, safi prim olarak da adlandırılmaktadır. Bu terim “Pure Premium” olarak da ifade edilebilmektedir.

Sigorta

Sigorta, aynı türden tehlikeyle karşı karşıya olan kişilerin, belirli bir miktar para ödemesi yoluyla toplanan tutarın, sadece o tehlikenin gerçekleşmesi sonucu fiilen zarara uğrayanların zararını karşılamada kullanıldığı, bir risk transfer sistemidir. Bu sistem sayesinde kişiler, karşı karşıya bulundukları tehlikelerin neden olabileceği, parayla ölçülebilen zararlarını, nisbeten küçük miktarlarda ödemiş oldukları primler yoluyla paylaşmaktadırlar.

Sigortanın temel işlevi, zararı ekonomik açıdan önemsiz bir duruma getirmektir.Kişiler tek başına karşılayamayacakları zararları bir organizasyon aracılığıyla aralarında paylaşmaktadırlar.
Bu organizasyon, “sigorta şirketi”, “sigorta ettiren” ve “bir sigorta sözleşmesi”den oluşur.
Bir sigorta sözleşmesinde; bir tarafta sigorta teminatı veren, ilgili kanun ve mevzuata göre sigortacılık faaliyetinde bulunmaya yasal olarak yetkili bulunan “sigortacı”, diğer tarafta da tehlikeyle karşı karşıya olan “sigorta ettiren” bulunmaktadır. Sigortalı; sigorta şirketinin bir tarafı olarak, teminat kapsamındaki tehlikelerden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda, meydana gelen hasarın tazmini talebinde bulunmaya yasal yetkili olan kişidir. Genellikle sigorta ettiren ile sigortalı aynı kişi olmakla birlikte, farklı da olabilmektedir.

Sigortacının sigortalıyı koruma yükümlülüğüne karşılık, sigortalının da sözleşme ile saptanan prim adı altındaki bir meblağı ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır.

Sigorta başlangıç tarihi

Sigorta teminatının yürürlüğe girdiği tarihtir. Bazı branşlarda sigortanın başlayabilmesi için sigorta priminin genellikle bir kısmının ödenmesi gerekirken, bazı branşlarda böyle bir zorunluluk olmayıp, tarafların anlaşmasıyla birlikte teminat başlamış kabul edilir.

Sigorta bedeli

Teminat kapsamındaki bir tehlikenin gerçekleşmesi veya sigortalının üçüncü şahıslara karşı sorumlu duruma düşmesi halinde, sigortacının ödemekle yükümlü olduğu, poliçede belirtilen ve tazminata esas oluşturan azami bedeldir. Tazminat sözleşmelerinde sigorta bedeli, sigortalının uğrayabileceği en büyük mali kayıptır. Sigorta konusunun hasar anındaki piyasa değeri, sigorta bedelinin altında ise, piyasa değeri esas alınmaktadır.

Tazminat esaslı olmayan sigorta sözleşmelerinde ise (Hayat Sigortaları gibi), sigorta bedeli teorik olarak, istenilen herhangi bir miktarda tesbit edilebilir ve risk gerçekleştiği anda poliçe üzerinde yazan sigorta bedeli eksiksiz ödenir.

Sigortacı

Sigorta teminatını sigortalıya taahhüt eden ve sigortalı cephesinden sorumluluğun tamamını üstlenen sigorta şirketidir.

Sigorta konusu

Kaybedilmesi veya hasarlanması halinde, üzerinde menfaat sahibi kişi/kişiler için mali kayıplara neden olan;

Taşınır veya taşınmaz bir mal,
Meydana gelmesi durumunda yasal bir hakkın kaybedilmesine veya yasal bir sorumluluk oluşmasına neden olan herhangi bir olay,
Ölüm veya yaralanma halinde kişinin kendisi veya menfaat bağı ile bağlı olduğu kişiler için parasal kayıplara neden olabilecek bir hayat sigorta konusu olabilmektedir. Yangın poliçesi için bina veya içindeki eşyalar, nakliyat poliçesi için gemi veya taşınmakta olan yük, sorumluluk poliçesi için ilgili kişinin başkalarına verebileceği zararlar bakımından söz konusu olan yasal sorumluluğu, hayat poliçesi için sigortalı kişinin yaşamı sigortanın konusu üzerine birer örnektir.

Sigortanın sona ermesi

Sigorta sözleşmesinin her iki taraf ve üçüncü şahıslar bakımından artık geçerli olmaması halidir. Sözleşmenin sona ermesi çeşitli durumlarda söz konusu olabilir;

Poliçede yazılı olan sona erme tarihine ulaşılmasıyla,
Taraflardan birinin sözleşmede öngörülen bazı şartları yerine getirmemesinden kaynaklanan fesih hali nedeniyle,
Sigortalının kendi iradesiyle,
Sigortacının, riskin ağırlaşması nedeniyle sözleşmeyi tek taraflı feshi,
Bazı branşlarda rizikonun gerçekleşmesiyle, (hayat sigortalarında sigortalının ölümü,

Sigorta poliçesi

Sigortacı ile sigortalı arasındaki sigorta sözleşmesinin yazılı, yasal delilidir. Bir sigorta poliçesinde genel olarak, sigortacıyı ve sigortalıyı tanımlayıcı bilgiler, sigorta konusuna ilişkin açıklamalar, teminatın kapsamı, sigorta bedeli, sözleşmenin süresi, prim miktarı, poliçenin düzenlenme tarihi, tarafların borç ve yükümlülükleri gibi bilgiler bulunmaktadır.

Sigorta süresi

Sigortacının teminat kapsamındaki tehlikeler nedeniyle meydana gelmesi muhtemel hasarlara ilişkin sorumluluklarının devam ettiği süredir.

Sigorta Ettiren

Sigortacı ile kurulan çift taraflı sözleşmenin diğer tarafıdır ve kendi iradesiyle sözleşmeye girmektedir. Bazı sigorta sözleşmelerinde sigorta ettiren, sigortalı ve lehdar (sigortadan yararlanan kişi) aynı kişi olmakta, bazı sigorta sözleşmelerinde ise sigortacının karşısında taraf olarak üç ayrı kişi bulunabilmektedir. Diğer bir deyişle sigorta ettiren, sigortalı ve lehdar ayrı ayrı kişiler olabilmektedir.

Sigortacı

Sigorta ettiren tarafından ödenen prim karşılığında, sigortalıya ya da tazminattan yararlanacağı belirtilmiş kişiye, rizikonun gerçekleşmesi halinde tazminat ödemeyi üstlenen kurumdur. Sigortacılık faaliyetinde bulunmaya yasal olarak yetkili kılınmış ve sigorta sözleşmesinin taraflarından biri olarak, hasar meydana geldiği takdirde, sigortalıya, sağlamış olduğu teminat çerçevesinde hasar ödeme taahhüdünde bulunan kişi veya kuruluşu ifade etmek için kullanılan terimdir.

Sigortalı

Sigorta şirketi ile kurulan çift taraflı sözleşme dolayısıyla teminat altına alınan taraftır. Sigorta sözleşmesinin bir tarafı olarak, teminat kapsamındaki tehlikelerden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda, meydana gelen hasarın tazmin edilebilmesi talebinde bulunmaya yasal hakkı olan kişidir. Sigorta ettiren ve sigortalı, herhangi bir kişinin kendi hayatı üzerine yapmış olduğu sigorta örneğinde olduğu üzere aynı kişi olabildiği gibi bir işverenin, çalışanlarının hayatı üzerine sigorta yapması örneğindeki haliyle farklı kişiler de olabilmektedir.

Sigorta ettiren, sigorta değerine karşı belirlenen prim tutarını ödeyen kişidir. Sigortalı, para ile ölçülebilir bir malın mülkiyet veya menfaat sahibi, menfaati bir başkası tarafından sigorta ettirilse bile tazminata hak kazanan kişidir. Sigorta değerine sahip olan kişidir.

Sigortanın Sona Ermesi

Sigorta sözleşmesinin her iki taraf ve üçüncü şahıslar bakımından artık geçerli olmaması halidir. Sözleşmenin sona ermesi;

poliçede yazılı olan tarihin gerçekleşmesiyle,
Taraflardan birinin sözleşmede öngörülen bazı şartları yerine getirmemesinden kaynaklanan fesih hali nedeniyle,
Sigortalının kendi iradesiyle (bu durumda ödenilen primin bir kısmından feragat etme durumu söz konusu olabilir),
Sigortacının, riskin ağırlaştığını öne sürmesinden ileri gelen fesih hali nedeniyle,
Bazı branşlarda rizikonun gerçekleşmesiyle,
Tam ziya halinin meydana gelmesiyle gerçekleşir.

Sürprim

Sigortacının normal prim ile sigorta edemediği rizikolar için sigortalıdan istediği ek ücrete “sürprim” denir. Sürprim hemen bütün sigorta branşlarında vardır. Hayat sigortalarında sürprim uygulaması, başlı başına bir uzmanlık konusudur. Bu branşta sürprim belirlenmesi ve uygulanması mediko-aktüerlere aittir. Bu kişilerin gayet geniş tıp bilgisi ve sigorta matematiğine hakimiyeti vardır. Sürprim belirlenmesine esas olan da hastalıklar üzerinde yapılan istatistiki araştırmaların sonuçlarıdır.

Tahakkuk Tarihi

Primlerin muhasebeleşmesinde dikkate alınan tarihtir.

Tanzim Tarihi

Düzenleme tarihidir. Poliçenin onaydan geçtikten sonra poliçe girişi esnasında kullanıcı tarafından girilen düzenlenme tarihidir.

Tecditname

Sigortalının, sigorta poliçesinin bitim süresi sonunda teminattan yoksun kalmaması için şirketin tek taraflı olarak poliçenin yenilenmesini istediği belgedir. Sigortalının kabulü ile poliçenin yeniden ve yeni şartlarla yürürlüğe girmesini sağlar.

Teminat

Sigortacının sigortalıya rizikonun gerçekleşmesi halinde vermeyi taahhüt ettiği güvencedir. Sigorta poliçesi ile güvence altına alınan risk veya risklerin gerçekleşmesi halinde sigortacı tarafından ödenecek meblağdır. Tarife veya ürün bazında poliçede verilmesi zorunlu olunan teminatlara ana teminat, seçimlik olanlara ise ek teminat denir.

Tenzili Muafiyet

Hasarın belli bir miktarının sigortalı tarafından yüklenilmesini ifade eder. Bu miktar sigorta bedelinin veya hasarın belli bir yüzdesi veya maktu bir bedel olabilir. Sigorta dönemi içerisinde meydana gelen her bir hasar için olabildiği gibi, toplam hasar miktarı için de söz konusu olabilmektedir. Tenzili muafiyet oranı veya miktarının yüksek olması, sigortalının ödeyeceği prim miktarını azaltan bir etkendir.

Trafik Garanti fonu

Kara Taşıtları Malî Sorumluluk sigortasının bulunması yada yetersiz kalması nedeniyle mağdur duruma düşen trafik kazası kurbanlarının güvence altına alınmasını amaçlayan düzenlemedir.

Üçüncü Şahıs Mali Sorumluluk Sigortası

Bir kişinin, gerek özel yaşamında, gerekse yapmakta olduğu işi dolayısıyla başkalarına verebileceği her türlü bedeni ve maddi zarar nedeniyle, kendisine yöneltilecek tazminat talepleri ile ilgili sorumluluklarını teminat altına alan sigortalardır. Ürün Sorumluluk Sigortası, Mesleki Sorumluluk Sigortası, Genel Sorumluluk Sigortası, Kişisel Sorumluluk Sigortası en çok bilinen ve uygulanmakta olan Üçüncü Şahıs Sigortalarıdır.

Vade Tarihi

Prim ödeme dönemlerini gösteren tarihlerdir.

Yenileme

Sigorta poliçesinin (veya reasürans anlaşmasının) yürürlükte olduğu sürenin dolmasıyla birlikte, sigorta sözleşmesinde bulunan her iki tarafın iradesiyle, yürürlükteki poliçenin devam etmesini sağlayan bir süreçtir.

Yenilemede, eski poliçenin şartları ve primiyle devam etmek, poliçenin kapsamını genişletmek, daraltmak ilave şartlar koymak, ek prim almak veya primi azaltmak gibi değişiklikler yapılabilir. Sigorta şirketi, poliçenin süresi dolmadan belli bir süre önce, yenileme şartıyla birlikte, sigortalıya bir yenileme ihbarı (renewal notice) gönderir. Sigortalı, sigorta şirketinden gelen ve aynı zamanda bir teklif anlamına gelen bu uyarıdan sonra poliçenin devam etmesini kabul edip etmeme hakkına sahiptir. Aynı şekilde, sigorta şirketi de rizikonun ağırlaştığını veya başka herhangi bir nedenle poliçeye devam etmeme kararını verebilir. (sağlık sigortalarında, sigortalıya verilen yenileme garantisi bu durumun istisnasıdır.)

ZARAR, ZIYA (LOSS)

Bu terimin aşağıdaki gibi birden çok anlamı vardır.

Ekonomik kayıp meydana getiren bir olay,
Bir sigorta teminatı kapsamında, sigortalıya yasal olarak hasar talebinde bulunma hakkını veren olay,
Sigorta konusu şeyin kaybolması. Bir portföy içinde, hasar, üretim masrafları, idari masraflar, hasar masrafları, komisyon ve diğer giderler toplamının, prim ve benzerlerinden oluşan gelir miktarını aşması durumu.

Zeyilname

Sigorta akdi yapılıp poliçe düzenlendikten sonra, ortaya çıkan ve sigortacının üstlendiği riskin, nitelik veya büyüklüğünü değiştiren herhangi bir durum nedeniyle, poliçe üzerinde gösterilen bilgi veya koşullarda değişiklik yapılmak istenmesi halinde poliçeye ek olarak düzenlenmiş ve aynı yasal yetkiye sahip yazılı belgedir. Poliçenin yürürlüğü sırasında meydana gelen değişikliği belirten poliçenin ayrılmaz bir parçası olarak düşünülen ek sigorta sözleşmesidir. Örneğin hayat poliçelerinde prim artışı, sağlık poliçelerinde aile poliçesine çocuk eklenmesi gibi değişikliklerin yanı sıra sigortalının talebiyle düzeltilmesi de zeyilname düzenlenmesini gerektiren işlemdir.

Poliçe üzerinde yapılan herhangi bir yanlışlığın düzeltilmesi için yapılabileceği gibi , sigorta bedelinin , riziko adresinin veya primin değiştirilmesi şeklinde de olabilir. Ancak sigorta akdi iki taraflı bir akit olduğundan sigortacının sigortalının bilgi ve onayı dışında tek yanlı olarak zeyilname düzenleyip sözleşme koşullarını değiştirmesi mümkün değildir.

Zorunlu sigortalar

Kişinin, yasa dolayısıyla yaptırmak zorunda olduğu sigortadır. Kişinin üçüncü şahıslara karşı sorumlu olması durumunda, üçüncü şahısların tazminatsız kalmasını önlemek üzere, sigorta sistemi kullanılarak oluşturulmuş bir tedbir olarak düşünülmelidir.

Zorunlu sigortalara verilebilecek tipik bir örnek, Trafik Sigortalarıdır. Hemen bütün dünyada uygulanmakta olan bir zorunlu sigorta türüdür. Kişinin, sahibi olduğu motorlu araç dolayısıyla üçüncü şahıslara verebileceği hasarlardan doğabilecek sorumluluklarını kapsamaktadır.

Ülkemizde de uygulanmakta olan “Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumlulık Sigortası”, “Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası”, “Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası”, “Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası” gibi zorunlu sigortalar dışında, özellikle gelişmiş ülkelerde uygulanan “İşveren Mali Mesuliyet Sigortası”, “Çevre Kirliliği Sorumluluk Sigortası” gibi zorunlu sigortalar vardır.

Kişinin, genellikle üçüncü şahıslara verebileceği zararlara karşı zorunlu tutulan sorumluluk sigortalarının dışında, tamamen başka amaçlar düşünülerek zorunlu tutulmuş, kişinin bazı doğal afetler nedeniyle, kendi malına gelebilecek maddi hasarını karşılayan zorunlu sigortalar da mevcuttur. Ülkemizde uygulanmakta olan Zorunlu Deprem Sigortası bu uygulamaya bir örnektir.